Köyümüz Genel ve Tarihi
Derleyen: Dis hekimi Mehmet KARAASLAN
Köy muhtari: Hasan Hüseyin CELIK
NÜFUSU: 2000 sayiminda 425 kisi
ULASIM
Ile uzakligi: 66 km
Ilçeye uzakligi: 10 km
SAGLIK
Saglik evi var ama faal degil.
Saglik ocagi yok.
EGITIM
Ilkögretim Okulu var ama ögretim yapilmiyor. Tasimali egitimle ögrenciler Arguvan’a gidiyor.
HABERLESME
PTT acentesi var.
Internet sitesi: www.isakoyu.com
ALTYAPI
Su ve Kanalizasyon sebekesi var.
Isaköy, Malatya Ili, Arguvan Ilçesine bagli, yüzölçümü olarak bölgenin en büyük köyüdür. Nüfusunun çogu, yasanan göç nedeniyle köy disinda çesitli sehirlerdedir.
ISAKÖY KÖYÜ TARIHI
Halkin anlatimina göre köyün adinin kökeni, peygamber Isa'nin adidir. Türklerden önce köyün yerini kislak olarak kullanan Ermeniler’in peygamberi Isa oldugu için Türkler, "Isa'ya inanlarin yeri" anlaminda Isaköy adini olusturmustur. Dogal olarak, bu yargiyi benimsemek olanaksizdir. Köyün adinin 'isa' ve 'köy' gibi bilesik ya da türemis bir sözcük oldugunu dikkate alirsak, bu iki sözcügün kökenine bakmamiz gerekir. 'Isa' ya da 'issa', Luwi dilinde ve onun ardili dillerde 'yerlesim' anlamina gelen 'assa'nin bir çesitlemesidir. Adin ikinci bölümü olan 'köy'ün kökenini tam olarak belirlemek güç olmakla birlikte, yerlesim anlamindaki' Isa'yi niteleyici oldugunu söylemek yanlis olmaz. Ancak, bu nitelemenin ne oldugu üzerine bir sey söyleyecek durumda degiliz. Kisaca sunu söyleyebiliriz ki, Isaköy’ün adi, Luwi dilinde yerlesim anlamina gelen 'issa' dan gelmektedir.
Isaköy'deki sülaleler ve köyün olusum tarihi halkin anlatimina göre söyledir:
1. Ermeniler: Türkler’den önce köy çevresindeki Höyük ve Saritas adli yerlerde yasiyorlardi. Hayvancilikla ugrasiyorlar ve simdiki köyün yerini kislak olarak kullaniyorlardi. Ermeni’ler daha sonra kislaklarina yerlestiler. Köy çesmesinin bulundugu alana bir kilise yaptilar. Saritas ve Höyük'ü birakmalarinin nedeni, Beyler' in saldirisiydi. Bir süre sonra ayni nedenle Isaköy'ü de terk etmek zorunda kaldilar.
2. Kavaklar: Yöreye ilk gelen Türk gruplarindandir. Köy yakinlarindaki Kisla köyünde ve Vaysören adli yerde oturuyorlardi. Beyler' in saldirisi sonucu Vaysören' deki Kavaklar, Kisla köyündeki akrabalarinin yanina sigindilar. Kavaklardan Dervis Ali, Beyler' in saldirilarini önlemede büyük çaba harcadi. Dervis Ali, bir kaynaga göre ikna, baska bir kaynagimiza göre de keramet yoluyla Beyler'i yola getirdi.
3. 'Karahidirlar: Bu sülale Kerkük Türkmenlerindendir.
ilkönce Çemiskezek'e, daha sonra Isaköy'ün dört kilometre dogusundaki Eski-ören'e yerlestiler. Eski-ören' in baska bir adi da Eriski'dir. Asil adi Karamollalar olan bu sülalenin ana ugrasi kalburculuktu. Karamollalar, Eriski'den ayrilip Isaköy'e yerlestiler ve Karahidirlar olarak anilmaya basladilar.
4. Avsarlar: Köyün üç kilometre dogusundaki Telliören'de yerlesiktiler. Telli çalgilar yapip satarak geçindikleri için yasadiklari yere Telli adi takilmisti. Avsarlarin Kars'tan geldikleri söylenmektedir.
5. Beyler: Urfa-Viransehir'den gelen bu sülale Kürt ve Sünni idi. Güçlü bir topluluk olduklarindan çevrede korku yaratmislar, ancak, daha sonra Türklesmisler ve Alevilesmislerdi. ilk yerlesimleri, Kisla çayi yanindaki Çagilli adli yerdi. Vaysören' i ele geçiren Beyler buraya yerlestiler. Zamanla Isaköy'e geldiler. Köy meydanina cami yaptilar. Alevilestikten sonra camiyi terk ettiler.
6. Miçiler: Arapkir ile Kemaliye arasindaki Asukga'dan gelip Isaköy'e dört kilometre uzakliktaki Asukga'ya yerlestiler. Bu kabile, geldikleri yerin adi ile Asukga olarak anilir. Asukga, zamanla Esikge biçimine dönüstü. Asukgalilarin bir bölümü Hekimhan-Çarkipinar köyüne yerlesti.
7. Gürgüçler: Köy yakinlarindaki Görgüç adli yerde yasiyarlardi. Bir süre Miçiler' le anlasmazliga düstüler. Ören olarak geçen adlar aslinda, kislagi Viransehir olan Türkmen grubunun adidir. Örenler, Türkmen elinin zenaatkar grubudur.
Halkin bellegindeki bu bilgilere burada bir nokta koyup Isaköy'le ilgili belgesel bilgilere geçelim. Isaköy, l520'de 56 hane, 32 mücerred, 1 imam,1530'da 56 hane 30 mücerred, 1 gaib (kayip). 1 imamdan olusan vergi nüfusuna sahipti. 1560 yili yaziminda Isaköy'ün vergi nüfusu 66 hane ve 38 mücerred olmak üzere 104' e ulasmisti.
Isaköy' e bagli mezralar sunlardi: Eslemez (defter harici). Karakaya (1.500 akça), Balik Hisari (3.000 akça), Glivercinlik (250 akça). Bunlara ek olarak, defter kayitlarinda net olarak açiklanmamakla birlikte Isaköy'e bagli oldugu anlasilan mezralar ise sunlardir: Gökçeviran (500 akça), Ortaviran (300 akça), Çagildek (100 akça), Küçek ya da Köçek Özü (500 akça, defer harici).
Halkin belleginde kalan Kisla, 1520 ve 1530 yazimlarinda 19 hane, 9 mücerred, 1 imam nüfuslu bir köydü. Her iki yazimda köye bagli Çörtek adli bir mezra vardi. Köy halkinin tümü hayvancilik ve tarimla ugrastigi halde, bilmedigimiz bir nedenle bir kaç kisi bazi vergilerden muaf tutulmustu.501 Köyün nüfusu 1560'da 39 hane ve 5 mücerrede yükselmisti. Bu son yazimda Kisla'ya bagli mezralar; Çagildek (100 akça), Yalmzdam (200 akça), Cüzöz (1.500 akça), Kulan ya da Gulam (1.289 akça), Daslu Depe (1.836 akça) idi. Köye ait yillikvergiler toplami 1.685 akçaydi.
Isaköylü’lerin Eriski olarak adlandirdiklari yer, 1560 yilinda Ayresgi olarak kayitli 36 hane ve 44 mücerredli bir köydü. Ayresgi, yilda 4.200 akça vergi ödüyordu. Köyde, yilda alti ay çalisan bir degirmen vardi. Dolayisiyla, Ayresgi dere kenarinda bir yerlesimdi.
Asukgalilar sülalesinin bir zamanlar yasadigi yer olarak ifade edilen Yukari ve Asagi Asudke 16.yy.da köydü. Köy 1520’de 21 hane 11 mücerred 1 imam, 1530’da 22 hane 10 mücerred 1 imam nüfusluydu. Asudke 1560’da 29 hane 25 mücerredli bir yerlesimdi. Mehmad (Mihmad) Haci ve Karaca Yakub adli iki mezrasi vardi.
Beylerin yurdu oldugu söylenen Çagilli’nin yukarida Isaköy’e bagli olarak belirttigimiz Çagildek mezrasi olup olmadigini bilemiyoruz.
On altinci yüzyilda, degil Isaköy'de, Arguvan ve Küçük Hacili nahiyelerinde bile Ermeni nüfus yoktur. Dolayisiyla, halkin anlattigi öykünün Ermeni ögesinin yanlisligi kendiliginden ortaya çikmaktadir.
Ancak; Türkmenlerin yöreye geldiklerinde Ermenilerle ya da Müslüman olmayan bir nüfusla bir süre yasadigi ve onlardan yer adlarini aldigi kesindir. Bu adlar, olasilikla Isaköy'le birlikte, Ayresgi, Esikge, Çagildek, Cüzöz, Gulam gibi adlardir.
Ayresgi ve Esikge'nin son heceleri ilk Anadolu dillerinde '... yeri' anlaminin karsiligidir. Yani; Ayresgi, Ayres'in yeri, Esikge de Asuk'un yeri demektir. Çagildek'in ise Arapgir yöresindeki Hasdek, Saldek gibi adlarla uyakli oldugunu görüyoruz.
Öyküde yer alan Beyler'in on altinci yüzyilin ilk yarisinda henüz yöreye gelmemis oldugu sonucuna varabiliriz. Çünkü; Beyler'in dagittigi söylenen yerlesimler bu dönemde bos degildir. Dogal olarak; Beyler'in yerlesimleri dagitmasi öyküsü tarihsel bir gerçekse, eger Beyler Risvan toplulugundan ise, söz konusu topluluk, 1560 yilina kadar yörede yoktur. Ancak, 1577 yilinda ortaya çikan Sah Ismail ayaklanmasinda Risvanlar da yer almaktadir. Yalniz, bu ayaklanmadaki Risvanlar, Alevidir. Beyler'in yöreye henüz gelmediginin bir kaniti da ad listesinde Sünni gelenege uygun adlardan yalnizca Ömer'in, o da bir kez yer almasidir.
Son olarak önemli bir bilgi aktaralim: Isaköy'ün kökeni, Alevi topluluklarin ilk kislagindaki Urfa'nin Bozova-Isaören köyü olabilir.
Isaköyü halki geçim kaynagini tarim ve hayvancilik üzerine kurmustur. Tarimda modern teknikleri kullanarak üretim yapmaya çalismaktadir. Basta arpa ve kayisi olmak üzere bugday, nohut, yas sebze ve meyve, dut pekmezi gibi tarimsal ürünler elde edilmektedir.
Arazilerin genelinde sulama yapilamadigi için (sulama için yapilan ve kirlilikten baska ise yaramayan göleti saymazsak) topraktaki verim tamamen doga olaylarina terk edilmis durumdadir.
Hemen hemen tüm köylü küçük üretici oldugundan ürettigi ürününü pazarlarken tüccarlarin insafina terk edilmis durumda.
Hayvancilik eskiye oranla daha az yapilir olmustur. Artik her köylünün evinde ya sinirli sayida ya da evinin ihtiyacini giderecek kadar ürün alabilecegi sayida hayvan bulunuyor.
(Kaynakça: Anadolu Aleviliginin Sosyal ve Cografi Kökenleri,)